Anahtarınızı nereye koyduğunuzu sık sık unutuyor musunuz? Bir filmin adını hatırlayamıyor ama konusunu net bir şekilde anlatabiliyor musunuz? Endişelenmeyin, belki de sandığınızdan daha zekisiniz! Unutkanlık genellikle bir eksiklik olarak görülse de bilim insanları bunun tam tersini söylüyor. Beynimizin bazı bilgileri bilinçli olarak “silmesi”, aslında daha verimli çalıştığının bir işareti olabilir.
Beyin gereksiz bilgileri neden unutur?
Beynimizi bir bilgisayarın sabit diski gibi düşünebiliriz. Eğer her şeyi kaydederseniz, bir süre sonra sistem yavaşlar ve önemli dosyalara ulaşmak zorlaşır. İşte insan hafızası da aynı prensiple çalışır. Araştırmalar, beynimizin her gün aldığı bilgilerin yaklaşık %70’ini elediğini gösteriyor. Bu sayede dikkatimizi gerçekten önemli konulara verebiliyoruz.
fb.ru da yayınlanan makaleye göre kanadalı bilim insanları unutkanlığı bir avantaj olarak görüyorlar. Gereksiz ayrıntılarla meşgul olmayan bir beyin, karar alma süreçlerinde daha hızlı ve etkili çalışabiliyor. Örneğin, gittiğiniz bir restoranın adını unutabilirsiniz ama orada yediğiniz lezzetli yemeği hatırlıyorsanız, beyniniz sizin için en önemli bilgiyi korumuş demektir.
Unutkanlık ile hafıza kaybını karıştırmayın
Ancak her unutkanlığı doğal kabul etmek de doğru değil. Günlük hayatta bazı şeyleri unutmak olağan bir durumken, hafıza kaybına işaret eden belirtileri dikkate almak gerekiyor. Örneğin, bazen anahtarınızı nereye koyduğunuzu unutmanız veya bir ismi hatırlamakta zorlanmanız gayet normaldir. Ancak yaşadığınız mahallede kaybolmak ya da yıllardır kullandığınız bir cihazın nasıl çalıştığını hatırlamamak, bir doktora görünmenizi gerektirebilir.
Alzheimer gibi hastalıklar yalnızca unutkanlığa neden olmakla kalmaz, aynı zamanda düşünme ve problem çözme yeteneğini de zayıflatır. Sağlıklı bir beyin gereksiz bilgileri silebilir, ancak yıllar içinde kazanılmış temel becerileri kaybetmez.
Unutmak bizi daha zeki mi yapar?
Unutkanlığın zekâ belirtisi olabileceği fikri ilk bakışta mantıksız gelebilir. Ancak bilim insanları, bunun aslında mantıklı olduğunu söylüyor.
- Öğrenmeyi kolaylaştırır: Beyin, eski ve gereksiz bilgileri elediğinde, yeni bilgileri daha hızlı öğrenir. Bu yüzden yeni bir dil öğrenirken eski kelimeleri unutmanız normaldir. Beyniniz, gereksiz olanları silerek yer açar.
- Yaratıcılığı artırır: Yeni fikirler üretmek için eski kalıplardan kurtulmak gerekir. Geçmişe takılı kalan bir zihin, yaratıcı düşünme konusunda zorlanır. Oysa bazı bilgileri unutan kişiler, sorunlara yeni çözümler getirme konusunda daha başarılıdır.
- Stresi azaltır: Beynimiz, travmatik veya gereksiz bilgileri silerek bizi duygusal yüklerden korur. Kötü anıları unutmamızın bir nedeni de budur.
Hafızayı güçlü tutmak için neler yapılabilir?
Unutkanlık doğal bir süreç olsa da, hafızayı güçlendirmek için bazı alışkanlıklar geliştirebiliriz. Örneğin:
- Kitap okumak
- Bulmaca çözmek
- Yeni şeyler öğrenmek
- Günlük notlar almak
Bu alışkanlıklar hem zihinsel kapasitemizi artırır hem de hafızamızı güçlü tutmaya yardımcı olur.
Unutkanlık kötü bir şey mi?
Unutkanlık sanıldığı gibi bir zayıflık değil, aksine beynimizin gereksiz detaylardan kurtulma yöntemi olabilir. Küçük şeyleri unutuyorsanız, bunu bir sorun olarak görmek yerine, beyninizin daha verimli çalıştığını düşünün. Çünkü aslında önemli olan her şeyi hatırlamak değil, gerçekten gerekli olanı akılda tutabilmektir!
Ahmet Öztaş