Mısır’ın Kızıldeniz kenarındaki şehri Hurgada’da dalış yapan foto muhabirleri, IUCN Kırmızı Liste’de nesli tükenme tehdidi altındaki türler arasında yer alan deniz memelilerini yaşam alanlarında kayda aldı.
İklim değişikliği ile insan kaynaklı kirlenme gibi sebeplerle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan Kızıldeniz’in beyaz yüzgeç resif köpek balığı ve uzun burunlu dönücü yunusları, foto muhabirleri tarafından görüntülendi.
Mısır’daki Kızıldeniz’de, mercan resiflerinin yakınlarında yaşayan beyaz yüzgeç resif köpek balığı ile uzun burunlu dönücü yunuslar, insan kaynaklı kirleticiler, aşırı avlanma, hedef dışı avcılık ve küresel iklim değişikliğinden olumsuz etkileniyor.
Ortalama yaşam süresi 25 yılı bulan 4 metre uzunluğundaki beyaz yüzgeç resif köpek balıklarının olgun bireylerinde son yıllarda küresel ölçekte yüzde 90 oranında azalma gözleniyor.
Kızıldeniz’in Şarm El-Şeyh bölgesinde yaşayan yaklaşık 2 metre uzunluğunda ve 90 kilogram ağırlığındaki uzun burunlu dönücü yunuslar ise son zamanlarda Hurgada bölgesinde görülüyor. Bu türün yaşam alanlarının önümüzdeki yıllarda değişkenlik göstermesi bekleniyor.
Mısır’ın başkenti Kahire’nin 600 kilometre güneyindeki Hurgada’ya giden foto muhabirleri, Kızıldeniz’de yaptıkları dalışla Uluslararası Doğayı Koruma Birliğince (IUCN) hazırlanan nesli tükenme tehdidi altındaki türlerin yer aldığı Kırmızı Liste’de bulunan Kızıldeniz’in büyük memelilerini görüntüledi.
Türkiye Sualtı Sporları Federasyonunun dalıcılarının yer aldığı 26 kişilik ekiple bölgede dalış yapan muhabirler, Hurgada’dan başladıkları deniz seyri boyunca birçok dalış noktasında görüntülemeler yaptı.
Ekip, Kızıldeniz’de bulunan en önemli dalış noktalarından “Big Brother” ve “Marsa Alam”da, beyaz yüzgeç resif köpek balığı ve nüfus dağılımı durumu belirsiz olarak sınıflandırılan uzun burunlu dönücü yunusların yaşamlarını da kayıt altına aldı.
Yaptıkları dalışta 12 beyaz yüzgeç resif köpek balığını aynı anda görüntüleyen ekip, dönücü yunusların su altındaki dansına da tanıklık etti. Ayrıca beyaz yüzgeç resif köpekbalıklarının etrafındaki konakçı olarak bilinen pilot balıklar da gözlemlendi.
“Yaptığımız her dalış çok heyecanlı geçti”
Dalış yapan gruptaki Karaburun Dalış Merkezi Eğitmeni Hamdullah Aras izlenimlerini anlattı.
Yaptıkları dalışta gördükleri köpek balıklarına 20-30 santim kadar yaklaştıklarını anlatarak, “Dalıcılar arasında köpek balıklarını ilk defa görenler vardı. Bazı arkadaşlarımız çok heyecanlandı. Köpek balıkları yaklaşınca korkuları oluştu. Yaptığımız her dalış çok heyecanlı geçti. Güvenli bir dalış yapıyoruz.” diye konuştu.
Türkiye Sualtı Sporları Federasyonunun 2 yıldızlı sporcularından Turusen Yüzbaş ise 2011’de dalışa başladığını ancak ilk defa Mısır’da dalış yaptığını belirtti.
Dalışta, hayvanların nasıl tepki vereceğini bilemediği için biraz ürktüğünü kaydeden Yüzbaş, “Köpek balığı ile ilk karşılaşmamız çok olumlu geçmedi. Tahmin ediyorum gelip bir bakmak istedi. O andaki korkumdan dolayı biraz tepki verdim hayvana, o da sinirlendi. Tekrar tekrar denemede bulundu, geldi, kameramla ve paletimle ittirdim. Yani açıkçası korktum ama hayvanın bir şey yapmayacağını bilemediğim için de tepki vermek durumunda kaldım.” ifadelerini kullandı.
Yüzbaş, beyaz yüzgeç resif köpekbalığı ile ilk defa karşılaşmanın da kendisi için ürkütücü olduğunu söyleyerek, “Karşıdan geliş şekli biraz hızlı olduğu için çok korktum. Ama güzel bir deneyimdi, tavsiye ediyorum. Yani bir daha Mısır’a gelir miyim? Evet gelirim ama köpek balığı dalışı yapar mıyım o şüpheli ama çok keyifliydi.” dedi.
“Oldukça fazla sayıda yunus görüyoruz”
Türkiye Sualtı Sporları Federasyonunun 2 yıldız dalış eğitmeni Kaan Altın da bulundukları alanın köpekbalığı bölgesi olduğunu belirterek, hemen hemen her dalışlarında, kıyılara yakın yerler hariç köpek balığı görme imkanı bulduklarını anlattı.
Mısır’da, 23 yıldır dalış yaptığını ve köpek balıklarının bu sene yoğun olarak görüldüğünü aktaran Altın, şunları söyledi:
“Sanırım koruma oldukça buradaki köpek balığı popülasyonu da artmaya başladı. Özellikle son 10 senedir bu bölgede çok yoğun bir şekilde köpek balığı görülebiliyor. Hatta onun dışında münferit olarak başka yerlerde de köpek balığı görülebiliyor. Köpek balıklarının dışında yunuslar da çok fazla var. Kuzey, güney olsun veya bu rotalarda olsun aile şeklinde, oldukça fazla sayıda yunus görüyoruz. Yunuslar bizim aramızda keyifli bir şekilde eğleniyorlar, bu da çok güzel.”
Özellikle yüzgeçleri için avlıyorlar
Kırmızı Liste’de yer alan balıklara ilişkin açıklamalarda bulunan İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinden Dr. Öğretim Üyesi Erhan Irmak, sıcak ve tropikal bölgelerin en açık sularında yaşayan köpek balıklarının oldukça geniş bir besin yelpazesine sahip olduklarını ifade etti.
Irmak, zaman zaman insanlara karşı saldırılarıyla bilinen beyaz yüzgeç resif köpek balığının, bu türdeki en tehlikeli türlerden biri olarak kabul edildiğini anlatarak, saldırıya uğrayan gruplar içinde gemi kazazedeleri başta olmak üzere dalıcıların öne çıktığını, özellikle Mısır’ın Kızıldeniz kıyılarında bu saldırıların gerçekleştiği kaydetti.
Türün geçmiş yıllara göre sayılarının azaldığını belirten Irmak, şöyle konuştu:
“Özellikle yüzgeçleri için avlanan bu köpek balığının, okyanusun bazı bölgelerinde nüfusunun yüzde 98 azaldığı tespit edilmiştir. IUCN’nin nesli tehlike altında olan türlerin belirtildiği listesinde, doğadaki yok oluştan bir önceki seviye olan kritik seviyede, tehlikede statüsünde yer almaktadır. Bu nedenle koruma altına alınan bu türün avcılığı ve ticareti CITES’e göre yasaklanmıştır. Ülkemiz sularında ve Akdeniz’de şimdiye kadar görülmemiştir.”